Nu de salderingsregeling voor zonnepanelen per 2027 abrupt stopt, bereiden twee advocaten een collectieve rechtszaak voor tegen de overheid. Zonnepanelenbezitters voelen zich benadeeld. Maar is zo’n claim juridisch kansrijk?
Vooropgesteld: als eigenaar van zonnepanelen is het natuurlijk erg zuur dat de inkomsten uit je panelen behoorlijk teruggelopen zijn, en vanaf 2027 nog verder zullen teruglopen. Vorig jaar bleek de terugverdientijd al behoorlijk opgelopen te zijn en die neemt alleen maar meer toe. Maar is dat voldoende basis voor een rechtszaak?
Afschaffen salderingsregeling al jaren ter discussie
Dát de salderingsregeling ooit zou stoppen kan geen verrassing zijn. Al in 2017 (acht jaar geleden) lag het eerste voorstel op tafel waarbij de salderingsregeling in 2023 afgeschaft zou worden. In de jaren daarna werd er nog veel over gesproken en is de datum een aantal keer naar achteren verschoven.
In 2023 nam de Tweede Kamer, na jarenlange discussies, het wetsvoorstel aan waarbij vanaf 1 januari 2025 salderen afgebouwd zou worden. De goedkeuring van dit wetsvoorstel door de Eerste Kamer leek toen nog slechts een formaliteit.
Dat liep echter anders: in februari 2024 blokkeerde de Eerste Kamer het wetsvoorstel en leek het afschaffen van de salderingsregeling van de baan.
Dit duurde echter maar kort: vier maanden later, in mei 2024, presenteerde de nieuwe coalitie (PVV, NSC, VVD en BBB) het hoofdlijnenakkoord. Zij besluiten om de salderingsregeling per 1 januari 2027 volledig stop te zetten, zonder afbouw.
Feitelijk zijn er in de afgelopen acht jaar maar vier maanden geweest waarin het stopzetten van de salderingsregeling volledig van tafel leek. Dat deze regeling afgeschaft zou gaan worden kan dus geen verrassing zijn geweest voor de meeste consumenten.
100% stopzetten in plaats van geleidelijke afbouw
Wat vorig jaar tijdens de presentatie van het nieuwe kabinetsprogramma wél een grote verrassing was, is het feit dat de regeling niet langzaam afgebouwd zou gaan worden, maar vanaf 2027 in één klap volledig wordt stopgezet. Zelfs als je rekening hield met een geleidelijke afbouw levert de abrupte stopzetting fors minder voordeel op.
Met de oorspronkelijke afbouwregeling, die vanaf 2025 had moeten ingaan, had je tot en met 2030 nog ongeveer 49% van de totale hoeveelheid zonnestroom mogen salderen.
Vergelijk je deze periode met de nieuwe situatie (afschaffen per 2027), dan zie je dat je nu nog maar 33% van de totale zonnestroom in deze periode kunt salderen. Dat is dus ongeveer een derde minder. Ter indicatie: als je panelen ongeveer 3000 kWh per jaar opwekken scheelt dat ongeveer 2820 kWh over een periode van zes jaar.
Terugleverkosten
Niet alleen het stopzetten van de salderingsregeling doet de terugverdientijd voor zonnepanelen oplopen. De introductie van het fenomeen terugleverkosten heeft al veel sneller en heftiger impact gehad op de energierekening van huishoudens met zonnepanelen.
Interessant om op te merken is dat veel energieleveranciers terugleverkosten hebben geïntroduceerd nadat het afschaffen van de salderingsregeling van tafel leek (in februari 2024).
Voor de claimzaak is dit relevant, omdat dit impact heeft op de schadeclaim. Door de terugleverkosten is de nettowaarde van zonnestroom al lager geworden.
Tot nu toe blijken terugleverkosten wettelijk toegestaan te zijn (op basis van al langer bestaande wetgeving) en heeft de Autoriteit Consument & Markt niet kunnen aantonen dat energieleveranciers onterecht winst maken met terugleverkosten. De terugleverkosten zijn geen overheidsbeleid geweest en kunnen daarom ook geen deel uitmaken van de claim tegen de overheid.
Dat betekent dat de claim niet uit kan gaan van de salderingsregeling zoals deze voor 2024 was. Houd je rekening met terugleverkosten, dan wordt het schadebedrag een stuk lager.
Is de versnelde stopzetting onrechtmatig?
De vraag is of de abrupte stopzetting van de salderingsregeling een ‘onrechtmatige daad’ is, zoals de advocaten van de claimzaak stellen. Het is een feit dat je terugverdientijd langer is geworden, als je je panelen niet al had terugverdiend. Maar tegelijkertijd hing een stopzetting van de salderingsregeling al veel langer in de lucht.
In algemene zin kan de politiek altijd besluiten nemen die voor (groepen) burgers nadelig uitpakken. Belasting kan bijvoorbeeld verhoogd worden, of gunstige regelingen kunnen afgeschaft worden. De overheid (en de politiek) heeft beleidsvrijheid.
Juridisch kans van slagen?
Is het in het specifieke geval van de salderingsregeling onzorgvuldig gehandeld? Dat zal lastig worden om aan te tonen. Er zijn zeker een aantal argumenten die daarvoor pleiten, zoals:
- De besluitvorming sleepte jaren voort. Op een gegeven moment leek de afschaffing volledig van tafel, om vervolgens vier maanden later alsnog ingevoerd te worden.
- In plaats van een geleidelijke afbouw is gekozen voor een 100% stopzetting. Hierdoor wekt de overheid de indruk een onbetrouwbare partner te zijn.
Maar er zijn ook goede tegenargumenten te bedenken:
- Al sinds 2017 is sprake van stopzetten van de regeling. Iedereen die voor 2017 zonnepanelen heeft laten plaatsen, heeft die al ruimschoots terugverdiend. Consumenten die daarna zonnepanelen hebben laten plaatsen hadden op de hoogte kunnen zijn van de voorgenomen stopzetting.
- Door de abrupte stopzetting kun je minder salderen dan in het originele afbouwplan. Over de periode 2025-2030 (de originele afbouwperiode) is dit in totaal een derde minder. Hoewel dat fors is, is er wel rekening gehouden met een ‘overgangsperiode’ (in 2025 en 2026). Hierdoor wordt het totale verlies gedeeltelijk beperkt en hebben huishoudens twee jaar tijd om zich voor te bereiden op een hogere energierekening.
- Energieleveranciers hebben sinds 2024 massaal terugleverkosten geïntroduceerd. Feitelijk was dat het moment waarop je zonnepanelen al flink in waarde daalden. Maar dit is niet te claimen bij de overheid, omdat dit geen maatregel vanuit de overheid is. Er is geen wet aangepast om het rekenen van terugleverkosten mogelijk te maken, dit was al mogelijk binnen de bestaande regels.
Succesvolle claim onwaarschijnlijk
Bij Keuze.nl hebben we verstand van energiecontracten, we zijn geen juristen. Maar het lijkt ons niet waarschijnlijk dat de massaclaim succesvol wordt. Hoe onzorgvuldig en lomp de politieke discussie in 2024 ook was, het afschaffen van de salderingsregeling heeft jarenlang boven de markt gehangen. De terugleverkosten die door alle energieleveranciers ingevoerd zijn hebben bovendien de waarde van je panelen al fors verminderd, zonder dat de overheid hierbij betrokken was.
Al met al lijken de argumenten voor de claimzaak niet erg sterk. Hoewel de uiteindelijke zaak voor de rechtbank gevoerd zal worden, verwachten we niet dat de overheid zonnepaneelbezitters zal moeten compenseren.
Kortom: de teleurstelling is begrijpelijk, maar een schadevergoeding via de rechter lijkt onhaalbaar.
In het kort:
• De salderingsregeling stond al jaren ter discussie.
• De abrupte stopzetting is vervelend, maar juridisch verdedigbaar.
• Terugleverkosten maken zonnepanelen al minder rendabel, maar zijn geen overheidsbeleid.
• Een succesvolle claim lijkt daarom onwaarschijnlijk.
