De netbeheerkosten in Nederland stijgen de komende jaren fors en kunnen in 2040 voor stroom oplopen tot gemiddeld € 1.100 per jaar. Aanleiding voor ons om te onderzoeken: hoe verhouden onze netbeheerkosten zich eigenlijk tot andere Europese landen?
Wat blijkt? Juist kleine huishoudens betalen in Nederland relatief veel vergeleken met landen om ons heen, doordat wij één vast tarief hanteren. In landen als Duitsland, België en Frankrijk zijn de kosten vaak afhankelijk van je energieverbruik. Grotere huishoudens profiteren in Nederland juist van deze regeling.
Netbeheerkosten in Europa verschillend geregeld
Waar in Nederland iedereen vrijwel hetzelfde bedrag aan netbeheerkosten betaalt – ongeacht energieverbruik of gezinssamenstelling – werkt het in veel Europese landen anders. Daar zijn de netbeheerkosten vaak grotendeels verbruiksafhankelijk: je betaalt een vast basisbedrag, plus een toeslag per kWh of m³. Kleine of zuinige huishoudens betalen dus minder.
Klein huishouden, toch de hoofdprijs
Vooral voor kleine huishoudens pakt de Nederlandse regeling nadelig uit. Neem een tweepersoonshuishouden met een gemiddeld verbruik van 2500 kWh stroom en 1100 m³ gas. Dat huishouden betaalt in Nederland € 717 per jaar aan netbeheerkosten – net zo veel als een veel groter gezin.
In andere landen ligt dat bedrag aanzienlijk lager: in Duitsland komt datzelfde huishouden uit op slechts € 522, in België op € 550, en in Frankrijk op € 555.
| Land | Netbeheerkosten stroom | Netbeheerkosten gas | Totaal per jaar |
|---|---|---|---|
| Nederland | € 468,47 | € 248,33 | € 716,80 |
| België | € 319,57 | € 230,72 | € 550,29 |
| Duitsland | € 275,00 | € 247,18 | € 522,18 |
| Frankrijk | € 256,58 | € 298,00 | € 554,58 |
Op basis van: 2500 kWh / 1100 m3
Grote gezinnen profiteren
Draai je het om, dan zie je het voordeel van het vaste tarief: een gezin van vier met een verbruik van 4500 kWh stroom en 1700 m³ gas, betaalt in België netbeheerkosten van zo’n € 849 en in Duitsland zelfs € 877, terwijl dat in Nederland nog steeds € 717 per jaar is.
Voor grote gezinnen werkt het vaste tarief dus in hun voordeel: ze betalen niet meer dan een klein huishouden, terwijl hun verbruik wel hoger ligt.
| Land | Netbeheerkosten stroom | Netbeheerkosten gas | Totaal per jaar |
|---|---|---|---|
| Nederland | € 468,47 | € 248,33 | € 716,80 |
| België | € 529,27 | € 320,11 | € 849,38 |
| Duitsland | € 495,00 | € 382,01 | € 877,01 |
| Frankrijk | € 443,64 | € 365,00 | € 808,64 |
Op basis van: 4500 kWh / 1700 m3
Steeds meer mensen wonen alleen – en dat maakt het vaste tarief extra pijnlijk
Het vaste tarief dat Nederland voor netbeheer rekent, raakt extra veel mensen, want het aantal kleine huishoudens neemt sterk toe. Volgens het CBS telt Nederland, van de 8,4 miljoen huishoudens, inmiddels meer dan 3,3 miljoen eenpersoonshuishoudens.
In 2035 zal dat aantal naar verwachting stijgen tot ruim 3,8 miljoen. Juist deze groep verbruikt het minst, maar betaalt door het vaste systeem net zoveel als een groot gezin. Een scheve situatie dus.
Wat als de netbeheerkosten echt naar € 1.100 stijgen?
Dat netbeheerkosten stijgen, is logisch door inflatie en de energietransitie. Maar de kans is groot dat de stijging in Nederland veel harder gaat dan elders in Europa. We schakelen snel over van gas naar stroom – met warmtepompen, laadpalen en zonnepanelen – en dat vraagt om grote investeringen in het elektriciteitsnet. Die kosten worden doorgerekend aan huishoudens.
Als de voorspelling uitkomt dat Nederlanders in 2040 gemiddeld € 1.100 per jaar aan netbeheerkosten voor alleen stroom betalen, ligt dat bedrag fors hoger dan in vrijwel de meeste andere Europese landen. Zelfs Duitsland – nu al een van de duurste – blijft daar waarschijnlijk onder. In Oostenrijk en Italië liggen de kosten momenteel zelfs onder de € 400 per jaar.
Conclusie: vaste netbeheerkosten benadelen een groeiend aantal huishoudens
De Nederlandse regeling met vaste netbeheerkosten zorgt voor stabiliteit en voorspelbaarheid, maar benadeelt kleinere huishoudens en stimuleert geen energiebesparing. In veel andere Europese landen beweegt het tarief mee met het verbruik. Dat voelt niet alleen eerlijker, maar stimuleert ook energiebesparing.
Zeker nu het aantal alleenwonenden blijft stijgen, komt het vaste tarief bij kleine huishoudens disproportioneel hard aan. Als de kosten in Nederland richting € 1.100 per jaar stijgen, is het dan niet tijd om te heroverwegen of een vast tarief nog wel past bij de manier waarop we tegenwoordig wonen en met energie omgaan? Serieus nadenken over een eerlijkere verdeling van netbeheerkosten wordt steeds belangrijker.
Over het onderzoek
Voor dit onderzoek vergeleken we de netbeheerkosten van Nederland met die in 8 andere Europese landen.
We namen twee scenario’s als uitgangspunt: een 2-persoonshuishouden met 2500 kWh stroom en 1100 m³ gas en een 4-persoonshuishouden met 4500 kWh stroom en 1700 m³ gas.
De vergelijking richtte zich op de jaarlijkse netbeheerkosten, los van de energietarieven zelf.
