Wat is een slimme meter?
Een slimme meter is een digitale energiemeter (in je meterkast) die je gas- en stroomverbruik meet.
Wat een slimme meter ‘slim’ maakt is dat het apparaat automatisch de meterstanden doorgeeft aan je netbeheerder, hier komt geen mens meer aan te pas.
Als je alle functies van een slimme meter gebruikt heb je een vrij nauwkeurig inzicht in hoeveel stroom en gas je verbruikt.
Ook netbeheerders kunnen op basis van gegevens van slimme meters sneller problemen in het energienetwerk opsporen en verhelpen.
In dit opzicht is een slimme meter anders dan een oude analoge meter met draaischijf, die moet je zelf uitlezen en die is minder nauwkeurig.
Hoe werkt een slimme meter?
Een slimme meter meet ieder kwartier je energieverbruik en geeft maandelijks automatisch je energieverbruik door aan je netbeheerder.
De netbeheerder geeft de meterstanden door aan je energieleverancier wanneer:
- Je overstapt van energie
- Wanneer je gaat verhuizen
- Wanneer de jaarrekening wordt opgemaakt
Je hoeft dus niet meer zelf de meterstand in te vullen.
Het automatisch doorgeven van verbruiksdata doet een slimme meter via een ingebouwd mobiel netwerk: 2G, 4G of CDMA. Een slimme meter gebruikt daar niet jouw eigen wifi-netwerk voor.
Slimme meter telwerken
De slimme elektriciteitsmeter heeft standaard twee telwerken - voor normaal verbruik (doordeweeks tot 21.00/23.00 uur) en dalverbruik ('s nachts en in het weekend) - en maximaal vier telwerken.
Een slimme meter heeft de volgende telwerken:
- Verbruik normaal
- Verbruik daluren
- Teruglevering normaal
- Teruglevering daluren
- Gasverbruik (als je een gasaansluiting hebt)
Verschil met analoge meter
Dat is anders dan bij een ouderwetse analoge meter, die hebben meestal maar één telwerk. Ook analoge meters met 2 telwerken maken sinds 2021 geen onderscheid meer tussen het normaal en dalverbuik.
Daarnaast houdt een slimme meter apart de teruglevering van stroom bij als je zonnepanelen of een thuisaccu hebt. Ook dat is anders dan bij een analoge meter: daar draait de teller letterlijk terug als je energie terugleverde aan het stroomnet.
Slimme meter P-poorten
Slimme meters zijn ontworpen om de data die ze meten te kunnen delen met andere toepassingen.
Met name de P1-poort is interessant, want die kun je als particulier zelf uitlezen met een apparaatje.
Kom hier meer te weten over de slimme meter uitlezen
Iedere slimme meter heeft een stekkeraansluiting waar als label 'P1' bij staat. Via deze stekker kun je een apparaat aansluiten dat iedere 5 seconden van je slimme meter een update krijgt met de meterstanden, het huidige verbruik en het voltage per fase.
Inmiddels zijn er meerdere apparaten op de markt die deze open standaard gebruiken om inzicht te geven in je energieverbruik.
Naast de P1-poort zijn er nog drie andere P-poorten aanwezig op een slimme meter:
P1: Is de stekkeraansluiting voor eigen gebruik om een energieverbruiksmeter aan te koppelen, zoals de Home Wizzard.
P2: Dit is de verbinding tussen je gasmeter en slimme meter
P3: Op deze poort werkt de mobiele dataverbinding via GPRS of CDMA
P4: Zorgt dat jouw meetdata verzameld wordt op computerserver van je netbeheerder
Slimme gasmeter
Als je een gasaansluiting hebt is ook de gasmeter een slimme meter. Deze is gekoppeld aan de elektriciteitsmeter. De elektriciteitsmeter is de meter die de meterstanden doorgeeft aan de netbeheerder.
Een slimme gasmeter is minder 'slim' dan je elektriciteitsmeter:
- De gasmeter communiceert niet zelfstandig met de netbeheerder en is altijd gekoppeld aan de elektriciteitsmeter.
- De gasmeter heeft maar één telwerk waardoor geen onderscheid gemaakt wordt tussen normaaltarief en daltarief.
Wel geeft de slimme gasmeter automatisch de meterstanden door.
Heb je een slimme elektriciteitsmeter, dan beschik je vrijwel altijd ook over een slimme gasmeter. Het komt bijna niet voor dat een oude analoge gasmeter niet ook meteen vervangen wordt met het plaatsen van slimme meter.
Zo ziet een slimme gasmeter eruit:
Is een slimme meter verplicht?
Nee, in Nederland is een slimme meter niet verplicht (in tegenstelling tot België). Op basis van de nieuwe Energiewet die later in 2025 ingaat, zal een slimme meter ook niet alsnog verplicht worden.
Een uitzondering hierop is wanneer je een dynamisch energiecontract wil. Bij een dynamisch contract is een slimme meter noodzakelijk.
Verder moeten alle analoge meters uiterlijk in 2027 verplicht vervangen worden voor een digitale meter op basis van deze nieuwe wet.
Heb je nog een analoge meter? Dan kun je een brief van de netbeheerder verwachten om je meter te laten vervangen voor een digitale (slimme) meter.
Daarbij mag je altijd kiezen of jouw meter 'slim' is en de meterstanden dus automatisch naar de netbeheerder stuurt. Een slimme meter mag je dus weigeren als je die liever niet wil. Wel zul je een een digitale meter moeten laten installeren.
Kom meer te weten over een slimme meter aanvragen
Goed om te weten: In de praktijk zijn slimme meters en digitale meters vaak dezelfde meetapparaten, waarbij een slimme meter ook een communicatiemodule heeft. Bij een digitale (niet-slimme) meter is deze module niet geïnstalleerd of uitgeschakeld.
Je kunt dus ook een slimme meter laten installeren, maar het automatisch uitlezen laten uitzetten door je netbeheerder.
Slimme meter verplicht bij zonnepanelen?
Ook wanneer je zonnepanelen hebt is een slimme meter niet verplicht, en dat blijft ook met de nieuwe energiewet zo.
Wel zullen huishoudens met zonnepanelen die nog een analoge meter hebben, deze vanaf 2025 moeten laten vervangen voor een energiemeter met minimaal een dubbel telwerk. Dit moet dus in ieder geval een digitale meter zijn.
De voordelen van een digitale (slimme) meter met zonnepanelen zijn:
- Alleen een dubbele meter kan eigen opwekking met zonnepanelen registreren
- De registratie van teruglevering is veel nauwkeuriger (belangrijk wanneer je terugleverkosten betaalt)
Het nadeel van een verplichte digitale meter in combinatie met zonnepanelen is dat je niet meer kunt salderen op de meter zelf (tot 2027), wat een analoge meter wel kan.
Heb ik een slimme meter?
Of je een slimme meter hebt of niet kun je eenvoudig en snel zien. Een slimme meter ziet er namelijk anders uit dan een analoge meter met draaischijf.
Zo ziet een slimme meter eruit:
Hier aan herken je een slimme meter:
- Het digitale display
- Een knipperend groen lampje
- De knop die je kan indrukken om de meterstand af te lezen
Zo ziet een oude analoge meter eruit:
Hier aan herken je een analoge meter:
- De genummerde draaischijf wieltjes
Oude meter of slimme meter?
Een slimme meter heeft zowel voor- en nadelen. Maar de nadelen van een slimme meter wegen in de praktijk niet op tegen de voordelen ervan, wanneer je dat vergelijkt met een oude analoge meter.
Voordelen slimme meter
- Tijdwinst: je hoeft niet zelf meer je meterstanden door te geven (met overstappen)
- Nauwkeuriger: een handmatige meting is fout gevoeliger
- Inzicht: je leverancier stuurt je verplicht maandelijkse verbruiksupdates
- App: je kunt de app van je leverancier gebruiken voor inzicht in je verbruik
- Energiebesparing: je verbruik aanpassen wordt makkelijker met een slimme meter
- Je helpt de netbeheerder: deze kan beter aansturen op storingen en overbelasting van het net
Nadelen slimme meter
- Privacygevoeliger: je netbeheerder ziet maandelijks precies hoeveel energie je verbruikt
Privacy inbreuk slimme meter is beperkt
Vaak wordt de privacy-gevoeligheid van een slimme meter als argument gebruikt om er van af te zien. Toch is het goed om te weten dat de privacy inbreuk met een slimme meter maar beperkt is.
- Je netbeheerder ziet niet van welke apparaten je verbruik afkomstig is
- Ook krijgt de netbeheerder maar een paar keer per jaar gegevens door
- Je netbeheerder moet zich aan de gedragscode voor de verwerking van persoonsgegevens te houden
- Slimme meters zijn uitvoerig getest tegen inbraakpogingen van hackers
- Je kunt de automatische uitleesfunctie door de netbeheerder op 'adminstratief uit' laten zetten
Voordelen analoge meter:
- Geen terugleverkosten: de analoge meter registreert niet apart teruglevering
- Meeste controle: je weet van tevoren welke meterstanden je leverancier registreert
- Meer privacy: je leverancier heeft geen automatisch inzicht in je verbruik
Nadelen analoge meter:
- App-beperkingen: weinig tot geen inzicht in je energieverbruik via de app van je leverancier
- Niet toekomstbestending: niet geschikt voor gedetailleerd energiemanagement (met koppeling thuisbatter, zonnepanelen, slimme laadpaal etc.)
Slimme meter vervangen
Heb je al een slimme meter? Dan kan het zijn dat deze aan vervanging toe is.
In de afgelopen jaren zijn slimme meters stevig doorontwikkeld, waardoor een deel van de bestaande slimme meters onder oudere generaties vallen en niet meer voldoen aan de laatste standaard.
Zo kan het bijvooreeld zijn dat je slimme meter via 2G werkt, en telecomproviders 2G uitschakelen. Ook zijn er bij sommige gevallen problemen gevonden waardoor de meter niet nauwkeurig genoeg is.
Of jouw slimme ook aan vervanging toe is krijg je vanzelf te horen van je netbeheerder, of kun je opzoeken op de site van je netbeheerder. Tot 2029 worden in totaal zo’n 2,5 miljoen bestaande slimme meters vervangen voor nieuwe modellen.